Jak wspierać uczniów w samodzielnym uczeniu się?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 marca 2024 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2024 r., poz. 438):

§ 12a. 1. W ramach oceniania bieżącego z zajęć edukacyjnych w szkole podstawowej, w klasach I–III nauczyciel nie zadaje uczniowi:

a) pisemnych prac domowych, z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą,

b) praktyczno-technicznych prac domowych – do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych;

Ćwiczenia usprawniające motorykę małą, o których mowa w ust. 1 pkt 1, są obowiązkowe dla ucznia i nauczyciel może ustalić z nich ocenę.

W uzasadnieniu do rozporządzenia wskazano, że:

• proponowane zmiany nie oznaczają zniesienia obowiązku uczenia się w domu, tj. nauki [...] czytania lektur, przyswojenia określonych treści, słówek, przygotowania się ucznia do lekcji, itp.,

• zmiany te mają na celu jedynie ograniczenie zadawania pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych, tj.  dłuższe wypowiedzi pisemne (np. rozprawka lub streszczenie), wypełnianie zeszytu ćwiczeń, rozwiązywanie zadań matematycznych, a także przygotowywanie prac w rodzaju makiet, modeli, prezentacji multimedialnych itp.

Podsumowując, w klasach I–III szkoły podstawowej:

 • nauczyciel może zadać pracę domową, która ma na celu usprawnianie motoryki małej ucznia. Takie ćwiczenia są wówczas obowiązkowe dla ucznia.

• nauczyciel może, ale nie musi ustalić oceny za pracę domową mającą na celu usprawnianie motoryki małej,

• nauczyciel nie może zadać innej pracy domowej pisemnej,

• nauczyciel nie może zadać pracy domowej praktyczno-technicznej do wykonania w czasie wolnym,

• prace pisemne i praktyczno-techniczne, z których jest ustalana ocena, powinny być wykonywane w czasie zajęć szkolnych i pod nadzorem nauczyciela.

Postawienie akcentu na samodzielną naukę nie oznacza całkowitego braku prac domowych.

Praca domowa musi być oceniana wyłącznie przez udzielenie konstruktywnej informacji zwrotnej - co uczeń zrobił dobrze, a nad czym i jak warto jeszcze pracować (w formie ustnej lub pisemnej). Może udzielić jej nauczyciel, kolega lub koleżanka z klasy. Może też przybrać ona formę samooceny.

Motoryka mała

Na etapie edukacji wczesnoszkolnej sprawność grafomotoryczna jest jednym z istotnych elementów rozwoju. To dzięki niej uczeń nabywa umiejętność czytelnego pisania liter, cyfr, a z czasem również dłuższych tekstów. Dlatego dopuszcza się zadawanie ćwiczeń rozwijających motorykę małą do wykonania w czasie wolnym od nauki szkolnej. Z uwagi na znaczenie umiejętności związanych z pisaniem są one dla ucznia obowiązkowe. Dopuszcza się również ustalenie oceny zadania wykonanego przez ucznia, co powinno zwiększyć motywację do podejmowania wysiłku.

Ćwiczenia motoryki małej nie muszą ograniczać się do prac zadawanych przez nauczyciela. Można wykorzystywać w tym celu wszelkie ćwiczenia dłoni i palców (np. wydzieranki, lepienie z plasteliny, malowanie na dużych powierzchniach), zabawy (np. budowanie z klocków, nawlekanie koralików) lub codzienne czynności, jak zapinanie guzików czy zagniatanie ciasta. Zainteresowanie czytaniem i umiejętność rozumienia tekstu wspomaga także wspólne czytanie książek i rozmowy z dzieckiem na ich temat.

ZAŁĄCZNIK – propozycje ćwiczeń.

Zestaw_cwiczen_w_domu.pdf

Jak rodzic powinien zadbać o uczenie się dziecka bez obowiązkowych prac domowych?

W tym miejscu chcemy podkreślić znaczenie rodziców we wspieraniu tego procesu w nowej sytuacji prawnej. Różne formy prac i ćwiczeń po lekcjach są formą kontynuacji nauki i stanowią ważny aspekt uczenia się samodzielności, odpowiedzialności i systematyczności. Rolą rodzica jest wspieranie, motywowanie i stwarzanie odpowiednich warunków do tego, by dziecko podejmowało wysiłek wykonywania różnych zadań i ćwiczenia różnych umiejętności.

W klasach młodszych szkoły podstawowej rola rodziców powinna polegać przede wszystkim na:

• zorganizowaniu dziecku przestrzeni do wykonania pracy (domowej lub innej) i wspólnym ustaleniu, kiedy zostanie ono zrobione,
• okazywaniu dziecku wsparcia emocjonalnego oraz wyrażanie zainteresowania tym, czego się uczy,
•  wykorzystaniu naturalnej aktywności dziecka organizując wspólne wyjścia do muzeów, kina, teatru, centrów edukacyjnych, a także parków czy lasu,
• ustaleniu zasad, a następnie konsekwentnym trzymaniu się ich, gdy dziecko odrabia pracę domową.

Rodzice odgrywają też ogromną rolę w organizowaniu niezamierzonych sytuacji edukacyjnych, np. nauka wiązania sznurówek, jazda na rowerze, skoki na skakance, zabawy wspinaczkowe, biegowe, itp.