Nasza szkoła ma bogatą historię, która wpisuje się w stulecie Niepodległej Polski. Sięgając do początków istnienia placówki nie sposób nie wspomnieć o wspaniałych ludziach, patriotach, którzy ją tworzyli. Pamięć o chwalebnych czynach pionierów świderskiej szkoły pozostanie na dłużej w pamięci kolejnych pokoleń, dzięki upamiętnieniu tych osób w sposób szczególny. Z inicjatywy szkoły Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie ufundowało Tablicę Pamięci z nazwiskami nauczycieli, pracowników szkoły świderskiej, którzy poświęcali swoje życie w służbie ojczyzny. Znaleźli się wśród nich: Halina Auch, Lucjan Cudny, Stanisław Grabowski, Felicja i Czesław Karpińscy, Ludwik Karpiński, Józef Krzysztoszek, Bronisław Sokół, ks. Ludwik Wolski. Uroczyste odsłonięcie tablicy zaplanowano 31 marca 2023r. Świętowaliśmy w tym dniu również zakończenie projektu związanego z utworzeniem „Sali 100-lecia im. Aleksandry i Józefa Piłsudskich”, pomieszczenia do zajęć lekcyjnych, które swym wyglądem nawiązuje do Szkoły Powszechnej w Willach Świderskich, mieszczącej się w świdermajerowskiej Willi Martynówka.
Uroczystości w dniu 31 marca rozpoczęły się mszą w kościele pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Świdrze koncelebrowanej m.in. przez ks. dziekana Bogdana Sankowskiego oraz proboszcza parafii Wojciecha Kraińskiego. Następnie na dziedzińcu szkoły przeprowadzono ceremoniał odsłonięcia tablicy z udziałem asysty honorowej kompanii reprezentacyjnej Zespołu Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych w Otwocku. Wśród znakomitych gości, którzy przybyli na uroczystość byli m.in. Sekretarz Stanu Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej Anita Czerwińska, poseł na Sejm Dariusz Olszewski oraz pan Krzysztof Jaraczewski – wnuk Józefa Piłsudskiego. Ponadto odsłonięcia tablicy dokonali Prezydent Miasta Otwock Jarosław Margielski, Naczelnik Biura Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie Ewa Żaboklicka oraz Dyrektor Szkoły Pani Katarzyna Fogińska. Upamiętnione na tablicy osoby uczczono apelem poległych i salwą honorową, następnie złożono w miejscu pamięci wiązanki kwiatów. W swoich przemówieniach Pani Minister i Prezydent Otwocka podkreślali, że warte czci i pamięci są osoby, których czyny służą innym. Ceremonię dopełnił pokaz musztry wojskowej przygotowany przez uczniów „Ekonomika”.
Po uroczystości odsłonięcia Tablicy Pamięci zaproszeni goście udali się do nowo utworzonej Sali 100 – lecia im. Aleksandry i Józefa Pilsudskich. Jej powstanie było możliwe dzięki dofinansowaniu zadań w ramach Programu Rządowego Miejsca pamięci i trwałe upamiętanie w kraju ze środków finansowych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Fundusz Promocji Kultury oraz środków z budżetu miasta Otwocka, przy wydatnym wsparciu Pana Prezydenta Jarosława Tomasza Margielskiego oraz radnych Rady Miasta Otwocka. Uroczystego przecięcia wstęgi dokonali: Krzysztof Jaraczewski - wnuk Aleksandry i Józefa Piłsudskich oraz poseł Dariusz Olszewski, a w imieniu prezydenta Jarosława Tomasza Margielskiego, uczeń kl. 8a Szymon Górka. Następnie pan Wojciech Pawlik - nauczyciel historii, inicjator i koordynator projektu - przedstawił zebranym gościom ideę utworzenia Sali, mającej ścisły związek z powstaniem przed stu laty Szkoły Powszechnej w Willach Świderskich, poprzedniczki SP 5 oraz z narodzinami w 1918 roku niepodległej Polski.
Wnętrze Sali 100–lecia swoim wyglądem nawiązuje do klasy lekcyjnej w Willi Martynówka z przełomu lat 20/30 – tych XX wieku. Stało się tak dzięki wykorzystaniu dokumentacji fotograficznej, na wykonanie której zgodę wyraziła pani Małgorzata Dziubak, obecna właścicielka Willi Martynówka. Do okresu II Rzeczypospolitej nawiązuje również wyposażenie w Sali.
Wybór imienia Sali Aleksandry i Józefa Piłsudskich ma związek z naszą lokalną oraz ogólnonarodową historią. Utworzenie Sali wpisuje się w otwocki program upamiętniania związków pierwszego Marszałka Polski i jego żony Aleksandry Piłsudskiej z naszym miastem. Główna ideą Sali 100 – lecia jest pielęgnowanie pamięci o naszej narodowej niepodległości. Umieszczona na ścianie Sali ponadczasowa myśl Józefa Piłsudskiego „Niepodległość jest dobrem nie tylko cennym, ale bardzo kosztownym” towarzyszyła przez stulecia pokoleniom Polaków, budującym swoją tożsamość narodową. Utworzona Sala ma przypominać o tym fakcie kolejnym młodym pokoleniom. Wystrój oraz znajdujące się w niej eksponaty łączą się tematycznie z historią SP 5 oraz naszą niepodległością, tą fundamentalną wartością w życiu polskiego narodu.
Zaproszeni goście na uroczyste otwarcie Sali 100 – lecia mieli również okazję zasiąść w ławkach szkolnych wykonanych według zaleceń Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1926 roku, i odbyć lekcję kaligrafii pod kierunkiem nauczycielek Moniki Wawer i Doroty Szczęsnej. Była to okazja powrotu znacznej części uczestników lekcji kaligrafii do czasów, kiedy do pisania wykorzystywano atrament i obsadkę ze stalówką.
Z tematyką niepodległościową II Rzeczypospolitej, prezentowaną w Sali 100 – lecia, związana była integralnie wystawa w sali gimnastycznej, pt. Na drogach do III Niepodległości 1989. Na wystawie zaprezentowano różnorodne dokumenty, które obrazowały wielowątkową problematyką i zmaganie się społeczeństwa polskiego w dążeniu do zwycięskiego przełomu roku 1989 w odzyskiwaniu tego fundamentalnego dobra, jakim jest niepodległość. Na wystawie poprzez dokumenty przywołano wydarzenia i zaprezentowano osoby z nimi związane, m.in. postać Marszałka Józefa Piłsudskiego – strażnika niepodległości, papieża św. Jana Pawła II – obrońcy wolności religii, niepodległości i suwerenności Polski, ponadto fotografie i dokumenty przybliżające strajk w Stoczni Gdańskiej 1980 roku. Na wystawie nie zabrakło postaci bł. ks. Jerzego Popiełuszki – kapelana Solidarności, obrońcy wolności i Ojczyzny. Pojawiło się wiele egzemplarzy prasy związkowej NSZZ Solidarność, ponadto wybrane wydania z drugiego obiegu. Wystawę zamykały materiały związane z wyborami czerwcowymi 1989 i prezydenckimi z 1990 roku, m.in. plakaty wyborcze i ulotki. Wystawa Na drogach do III Niepodległości 1989 została przekazana do Powiatowej Biblioteki Publicznej w Otwocku, gdzie będzie można ją obejrzeć.
Z uroczystością powiązany był również ogłoszony przez SP5 międzyszkolny konkurs plastyczno-literacki „Kobiety – matki niepodległości”, którego laureatom wręczono nagrody ufundowane przez Prezydenta Miasta Otwocka, IPN i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
W ostatniej części uroczystości nastąpiła premierowa projekcja filmu pt. Nasze dziedzictwo przygotowanego przez nauczycieli i uczniów ukazująca tragiczne losy osób upamiętnionych na odsłoniętej tablicy. Realizacja filmu była ogromnym przedsięwzięciem, gdyż jego treść składała się z fragmentów wywiadów nakręconych z rodzinami zasłużonych oraz innymi osobami powiązanymi z historią szkoły. Nagrania zostały wykonane dzięki pozyskanemu przez szkołę sprzętowi audiowizualnemu w ramach programu Laboratoria Przyszłości. Oglądający film goście byli pod wrażeniem rozmachu, z jakim nakręcono i zmontowano poszczególne sceny. M.in. mogliśmy w filmie zobaczyć rekonstrukcję wydarzeń z kresu II wojny światowej, w której zagrali realistycznie ucharakteryzowani nasi nauczyciele i uczniowie.
Wszyscy goście byli pełni podziwu dla tak wspaniale przygotowanego programu uroczystości. Rodziny osób, których nazwiska pojawiły się na nowo odsłoniętej Tablicy Pamięci i w uroczyście odczytanym apelu, nie mogły powstrzymać wzruszenia z tak wspaniale uhonorowanych zasług ich bliskich. Uroczystość zapewne na długo zapadnie w pamięci każdemu z jej uczestników.
Red. Katarzyna Fogińska i Wojciech Pawlik
